- الصبر مر والعمر فان
- يا ليت شعري حتام القاه
-
- ترجمه مصراع اول :
- صبر تلخ است و عمر فاني است
- ترجمه مصراع دوم :
- اي كاش بدانستمي كه كي خواهمش ديد
English Translation :
Bitter, is patience; fleeting life;
First Mesra Translation:
This (being doomed to live), how long shall I experience?
Second Mesra Translation:
شرح بيت
**- شكيبائي تلخ است و عمر فاني است ; كاش مي دانستم چه وقت او را مي بينم ،بيت با توجه به نظري كه علامه مرحوم قزويني درباره حَتّام َ اظهار كرده اند معني شد، و اين است يادداشت قزويني ذيل اين بيت : چنين است در غالب نسخ ، بعضي نسخ چاپي : حتّي م َ، و اين املاي اخير غلط است چه الي و علي و حتّي در صورت اتّصال بماي استفهاميّه پس از حذف الف ما چنانكه در علم صرف مقرّر است حتماً بايد بصورت الف نوشته شوند يعني اِلاَ م و علاَ م و حتّام نه الي م َ و علي م َ و حتّي م َ (رجوع شود به شرح رضي بر شافيه )، - و اين نكته را نيز ناگفته نگذريم كه حتّام در عربي بمعني تاكي و تا چه زمان و تا چه وقت است نه به معني كي و چه زمان و چه وقت ، شاعر عرب گويد:فتلك ولاة السّوءِ قد طال مكثهم فحتّام العناء المطوّل ،و به اين معني اخير يعني كي عرب متي گويد نه حتّام و بنابراين با اندك تأملي واضح مي شود كه استعمال حتّام در بيت محل بحث ما يعني يا ليت شعري حتّام القاه بجاي خود نيست چه مقصود اينست كه ايكاش مي دانستم كي او را مي بينم نه تا كي او را مي بينم كه به كلّي ضد مقصود است ، پس براي توجيه كلام خواجه يا بايد كه فرض كرد كه عموم نسخ در اينجا محرّف است و در اصل كلمه ديگري بوده به جاي حتّام ، يا آنكه (بر فرض صحّت نسخ ) بايد كلام را به تقدير نفي گرفت يعني يا ليت شعري حتّام لا القاه يعني ايكاش مي دانستم تا كي او را نمي بينم و تا چندي به بلاي حرمان و هجران او مبتلا خواهم بود، نظير توجيه بعضي از مفسرين در آيه شريفه يبيّن اللّه لكم ان تضلّوا يعني لئلاّ تضلّوا، **
